धर्मशास्त्रानुसार भगवान शंकराचे ‘मस्तक’ स्वर्गात, ‘शिव-लिंग’ पृथ्वीवर आणि त्यांच्या ‘पायांची’ पाताळात पूजा करण्याचा नियम आहे. भगवान शिवाची उपासना जीवनातील आणि मनातील सर्व संघर्ष आणि संकटे दूर करणारी आणि प्रत्येक सुख देणारी मानली जाते. शास्त्रानुसार केलेली शिवलिंगाची पूजा लवकरच भक्तांच्या मनोकामना पूर्ण करते. शिवलिंगाच्या दक्षिणेकडे म्हणजेच उत्तरेकडे तोंड करून बसून पूजा आणि अभिषेक केल्यास लवकर फळ मिळते.
पुराणानुसार शिवलिंगाची पूजा ही भगवान शंकराची पार्थिव पूजा आहे. पृथ्वीवर राहणाऱ्या लोकांना केवळ शरीराच्या या भागाची पूजा करण्याचा अधिकार आहे. ते शिवाच्या संपूर्ण अनंत रूपाची एकत्र पूजा करू शकत नाहीत. भगवान शिवाचे ‘डोके’ स्वर्गात पूजले जातात, ‘शिवलिंग’ पृथ्वीवर पूजले जातात आणि त्याच्या ‘पायांची’ पाताळात पूजा केली जाते.
त्याची पूजा केवळ मंदिरांमध्ये स्थापित केलेल्या शिवलिंगांमध्येच केली जाते, परंतु पार्थिव लिंगारणाला विशेष महत्त्व आहे, ज्याच्या पद्धतीचे पुराणांमध्ये, विशेषतः शिवपुराणांमध्ये तपशीलवार वर्णन केले आहे. शिव उपासनेद्वारे मनोकामना पूर्ण होण्यासाठी पार्थिव शिवलिंग पूजा अत्यंत शुभ मानली जाते.
पार्थिव शिवलिंगाची पूजा केल्याने इच्छित सुख प्राप्त होते. सोमवार, चतुर्दशी, महाशिवरात्री, सावन महिना किंवा कोणत्याही शुभ मुहूर्तावर अपत्य होण्याचे उपाय सुरू केले जातात. पार्थिव शिवलिंगातील भगवान शिवाच्या उपासनेचा आधार हा आहे की प्रत्येक कणात देव विराजमान आहे.
मूल होण्याची पद्धत
अपत्यप्राप्तीची इच्छा असलेल्या पती-पत्नी दोघांनीही ब्रह्म मुहूर्तावर सकाळी स्नान करून उपवास करावा. भगवान शिवाप्रती पूर्ण भक्ती ठेवून गंगेच्या मातीपासून एक नश्वर शिवलिंग बनवा किंवा गव्हाच्या पिठापासून 11 शिवलिंग बनवा. नश्वर शिवलिंग बनवल्यानंतर भगवान भोलेनाथाची गंध, अक्षत, बिल्वपत्र, धतुरा अर्पण करून पूजा करावी किंवा योग्य ब्राह्मणाकडून विधी करा.
पती-पत्नी दोघांनीही पार्थिव लिंगाच्या अभिषेकाचे पवित्र जल प्रसाद म्हणून स्वीकारावे आणि अपत्यप्राप्तीसाठी भगवान शंकराची प्रार्थना करावी. हा प्रयोग पूर्ण श्रद्धेने आणि भक्तीभावाने किमान 21 दिवस केल्यास शिवाच्या कृपेने पुत्रप्राप्तीची इच्छा लवकर पूर्ण होते.
विविध इच्छा पूर्ण करण्यासाठी विविध साहित्यापासून शिवलिंगे तयार केली जातात. धार्मिक मान्यतेनुसार, सर्वज्ञान प्राप्त करण्याच्या हेतूने, एक मोठे शिवलिंग बनवले जाते आणि त्याच्याभोवती अनामिका सारखे अनेक जाड आणि लांब तुकडे घालून विशेष पूजा केली जाते. त्यांची संख्या पूजेनुसार वाढते किंवा कमी होते.
नियमानुसार पूजा रोज करायची असेल तर त्यांची संख्या 11, 28 किंवा 108 आहे आणि अधूनमधून पूजा केली तर 1100 किंवा 11000 किंवा 1.25 लाख आहे. एका दिवसात १.२५ लाख देहांची पूजा करणे शक्य नाही. त्यामुळे ही संख्या 11-11 हजार जोडून अनेक वेळा पूर्ण करता येईल. त्यांची यथोचित पूजा केल्यानंतर नश्वराचा एक दशांश भाग हवन म्हणून, दशमांश तर्पण म्हणून अर्पण करावा आणि तर्पणचा एक दशांश भाग स्वच्छ करावा.
पार्थिव लिंगाची पूजा करण्यापूर्वी आणि अभिषेक होईपर्यंत भस्म रुद्राक्ष धारण करण्याबरोबरच ‘ओम नमः शिवाय’ चा मानसिक जप अभिषेक होईपर्यंत करावा. या विधीद्वारे अपत्यप्राप्तीची इच्छा ठेवून व्रत व अनुष्ठान केले असता भगवान शिव ते पूर्ण करतात.
आशुतोष वार्ष्णेय बद्दल