सकट चौथला संकष्टी चतुर्थी, तिलकुट, माघ चतुर्थी इत्यादी नावांनी देखील ओळखले जाते. हे व्रत गणपतीला समर्पित आहे. या व्रतामध्ये चंद्राच्या अर्घ्यालाही विशेष महत्त्व आहे. या व्रताचे पालन केल्याने बाधा दूर करणारा गणेश मुलांचे सर्व त्रास दूर करतो. दरवर्षी माघ महिन्यातील कृष्ण पक्षातील चतुर्थी तिथीला सकट चौथचा उपवास केला जातो.
असे मानले जाते की हे व्रत पाळल्याने मुलांना निरोगी, दीर्घायुष्य आणि सुख-समृद्धी प्राप्त होते. सकट चौथला श्री गणपतीची पूजा केल्याने सर्व संकटे दूर होतात.या सणाच्या दिवशी माता आपल्या मुलांच्या दीर्घायुष्यासाठी आणि कुटुंबात सुख-समृद्धीसाठी प्रार्थना करण्यासाठी उपवास करतात. असे मानले जाते की हे व्रत केल्याने मुलांचे सर्व त्रास दूर होतात. यावर्षी सकट चौथचा उपवास २९ जानेवारी २०२४ रोजी होणार आहे.
शुभ सुरुवात-
चतुर्थी तारीख सुरू होते – 29 जानेवारी 2024 सकाळी 06:10 वाजता
चतुर्थी तारीख संपेल – 30 जानेवारी 2024 रोजी सकाळी 08:54 वाजता
चंद्रोदयाची वेळ – रात्री 09:10 (देशाच्या वेगवेगळ्या भागात चंद्रोदयाची वेळ वेगळी असते)
पूजेची पद्धत:
1. सकाळी स्नान करून श्रीगणेशाचे ध्यान करून पूजा करावी.
2. यानंतर सूर्यास्तानंतर आंघोळ करून स्वच्छ कपडे घाला.
3. गणेशाच्या मूर्तीजवळ पाण्याने भरलेला कलश ठेवा.
4. उदबत्ती, दिवा, नैवेद्य, तीळ, लाडू, रताळे, पेरू, गूळ आणि तूप अर्पण करा.
5. काही ठिकाणी तिळकूट बकराही बनवला जातो.
6. पूजेनंतर कुटुंबातील एक सदस्य तिळापासून बनवलेल्या बकऱ्याची मान कापतो.
सकट चौथ पूजा साहित्य यादी-
सकट चौथच्या पूजेसाठी लाकडी चौकटी, पिवळा धागा, सुपारी, सुपारी, गंगाजल, लवंग, वेलची, सिंदूर, अक्षत, माऊली, अत्तर, रोळी, मेहंदी, 21 गाठी दुर्वा, लाल फुले, देवाची मूर्ती किंवा मूर्ती. श्री गणेश., गुलाल, गाईचे तूप, दिवा, धूप, तिळाचे लाडू, फळे, सकट चौथ व्रत कथेचे पुस्तक, चंद्राला अर्घ्य देण्यासाठी दूध, गंगाजल, कलश, साखर इ.
सकट चौथ व्रतात सुपारीच्या वापराचे महत्त्व-
शास्त्रानुसार भगवान श्री गणेशाच्या पूजेमध्ये सुपारीच्या पानाचा वापर केल्यास सर्व प्रकारच्या मनोकामना पूर्ण होतात. असे मानले जाते की देवी लक्ष्मीला सुपारीचे पान देखील आवडते. असे म्हटले जाते की सकट चौथच्या पूजेच्या वेळी गणपतीला पान अर्पण केल्याने देवी लक्ष्मीची कृपा प्राप्त होते.
ओम गणपतये नमः चा जप करा – सकट चौथच्या दिवशी ब्रह्म मुहूर्तावर स्नान करून स्वच्छ वस्त्रे परिधान करून गणपतीची पूजा विधीनुसार फुले, दुर्वा, लाडू इत्यादींनी करावी. ओम गणपतये नमः या विघ्न दूर करणाऱ्या गणेशाच्या मंत्राचा जप करावा. मुलांच्या दीर्घायुष्यासाठी सकट चौथ व्रताची कथा ऐकावी. रात्री चंद्राला अर्घ्य देऊन व्रताची सांगता करावी.